زلزله که به لرزش شدید و ناگهانی زمین اطلاق می‌شود، عموماً حاصل حرکت صفحات تشکیل دهنده‌ی پوسته‌ی زمین و یا فعالیت های آتشفشانی است. اما پیشرفت بشر طی ۱۰۰ سال گذشته باعث تداخل در طبیعت شده است، به گونه‌ای که حتی موجب ایجاد زلزله نیز می‌شود.
زمین لرزه‌های ناشی از فعالیت‌های انسانی تاکنون در بسیاری از نقاط جهان به ثبت رسیده‌اند. زلزله‌های مصنوعی می‌توانند توسط طیف وسیعی از عوامل از جمله آبگیری و تخلیه‌ی مخازن، معدنکاری سطحی و زیرزمینی، استخراج مایعات و گازها از زیر زمین، تزریق مایعات به درون سازندهای زیرزمینی و همچنین انفجار بمب و عملیات آتشباری معادن ایجاد شوند.
اگرچه بیشتر موارد فوق زمین لرزه‌های کوچک و کم خطری را ایجاد می‌کنند، در گذشته موارد زیادی نیز وجود داشته که باعث ایجاد زلزله‌های بزرگ و خسارات جانی و مالی فراوان شده‌اند. خطرات ناشی از وقوع زلزله‌های مصنوعی (ساخت بشر) را می‌توان با به حداقل رساندن و در برخی موارد با متوقف کردن فعالیتی که باعث وقوع زلزله شده است کاهش داد. به عنوان مثال، زلزله‌های خوشه‌ای بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶ در ایالت‌های اوکلاهما، کلرادو، اوهایو و آرکانزاس پس از توقف تزریق فاضلاب به زیر زمین متوقف شد.
بزرگترین رخداد لرزه‌ای تزریقی جهان، زلزله ی ۵٫۵ ریشتری اوکلاهما، آمریکا در سال ۲۰۱۱ بوده است که بنابر گزارش سازمان زمین شناسی آمریکا، بزرگترین زمین لرزه‌ای است که تاکنون در این ایالت ثبت شده است. رومرکز این زلزله، در نزدیکی چندین چاه تزریق فاضلاب به درون زمین بوده و تأیید شده که عامل وقوع زمین لرزه، تزریق با فشار بالای فاضلاب شهری به درون چاه‌های نفت بوده است.
از دیگر عواملی که زلزله‌های مصنوعی را موجب می‌شود، آبگیری مخازن سدهای بزرگ می‌باشد. تاکنون بیش از صد مورد از وقوع چنین زلزله‌هایی گزارش شده است؛ اکثر این زلزله‌ها به قدری خفیف بوده‌اند که به سختی توسط بشر احساس شده‌اند و فقط در گزارش‌های لرزه‌خیزی ثبت شده‌اند. تنها چهار مورد از زمینلرزه‌های ناشی از آبگیری مخزن سدها بزرگای بیشتر از ۶ ریشتر در مقیاس بزرگای گشتاوری داشته‌اند؛ این زلزله‌ها با بزرگاهای ۶٫۱، ۶٫۲۵، ۶٫۳ و ۶٫۳ ریشتر به ترتیب در کشورهای چین، زامبیا، یونان و هند رخ داده‌اند. اگرچه تمامی این زلزله‌ها خساراتی را نیز به همراه داشته‌اند، نکته‌ی حائز اهمیت در مورد چهار زمینلرزه‌ی فوق‌الذکر این است که همگی بیش از ۵۰ سال پیش یعنی زمانی که دانش هیدروژئولوژی (آب-زمین شناسی) بسیار ضعیف بوده، رخ داده‌اند.
یکی از معمول‌ترین عوامل ایجاد زلزله‌های غیرطبیعی، زلزله‌های حاصل از انفجار می‌باشد که از عملیات آتشباری در معادن سطحی گرفته تا آزمایش بمب به ویژه بمب‌های هسته‌ای را شامل می‌شود. زلزله‌های ناشی از عملیات آتشباری معمولاً کمتر از ۲ ریشتر هستند و بنابراین درک آنها برای بشر ناممکن است.
در مقابل زمینلرزه‌های ناشی از آزمایش‌های هسته‌ای داستان دیگری دارند. به عنوان مثال در تاریخ ۳ سپتامبر ۲۰۱۷ (۱۲ شهریور ۱۳۹۶) دولت کره‌ی شمالی بزرگترین آزمایش هسته‌ای تاریخ را انجام داد. طی این آزمایش معادل انرژی حاصل از ۲۵۰ هزار تن TNT یعنی ۱۷ برابر بیشتر از بمبی که هیروشیما را با خاک یکسان کرد، در کسری از ثانیه منفجر شد! این آزمایش بلافاصله باعث وقوع یک زلزله‌ی ۶٫۳ ریشتری شد.
با این وجود، بشری که می‌تواند موجب وقوع زمین لرزه شود، قادر نیست از وقوع زلزله‌های طبیعی جلوگیری کند. البته می‌توان با شناسایی مخاطرات حاصل از زمینلرزه‌ها، ایجاد سازه‌های ایمن‌تر و ارائه‌ی آموزش‌های صحیح در مورد زلزله، اثرات آنها را به طرز چشمگیری کاهش داد. طبیعتاً با آماده شدن در برابر وقوع زلزله‌های طبیعی، خطر زلزله‌های مصنوعی نیز کاهش خواهد یافت.
نظر شما در مورد رخدادهای مصنوعی از جمله زلزله و توانایی بشر در جلوگیری از وقوع زلزله‌های طبیعی چیست؟ آیا در آینده می‌توان با پیش بینی زمان وقوع زلزله خسارات ناشی از آن را کاهش داد؟ می‌توانید دیدگاه خود را در بخش زیر با دیگر کاربران آئرولیت به اشتراک بگذارید.
منبع: USGS
