زمینلرزهها می‌توانند در هر مکان و زمانی رخ دهند، اما تاریخ نشان می‌دهد که آنها معمولاً در یکسری مناطق تکراری رخ میدهند. این مناطق به چند دسته‌ی کلی قابل تقسیم هستند. در تصویر زیر پراکندگی زمینلرزه‌های بزرگتر از ۶ ریشتر که از سال ۱۹۰۰ میلادی به بعد توسط دستگاه‌های لرزه‌نگار ثبت شده را مشاهده می‌کنیم. به طور مشخص در مسیرهای خاصی تمرکز بالای زمینلرزهها را داریم؛ درصورتی که در سایر مناطق ممکن است زلزله‌ی بزرگ به ندرت رخ دهد.
در ادامه به معرفی مکان‌هایی که زلزله‌ها بیشتر به وقوع می‌پیوندند میپردازیم:
فهرست محتوا
حلقه آتش
بزرگترین کمربند زلزله‌خیز جهان، کمربند لرزه‌ای پیرامون اقیانوس آرام می‌باشد که در حاشیه اقیانوس آرام قرار گرفته است. جایی که حدود ۸۰ درصد از بزرگترین زمینلرزه‌های سیاره ما در آن رخ می دهند. این کمربند نام مستعار “حلقه آتش” را به خود اختصاص داده است؛ چرا که دقیقاً مشابه یک حلقه است که اکثر زلزله‌ها و همچنین فوران‌های آتشفشانی در اطراف آن رخ میدهند.
چرا این همه زلزله از این منطقه سرچشمه می‌گیرد؟ این کمربند در امتداد مرز صفحات تکتونیکی قرار دارد. جایی که ورقه‌های تکتونیکی اقیانوسی به زیر دیگر ورقه‌ها تکتونیکی دیگر فرو می‌روند (فرآیند فرورانش). زلزله‌ها در این مناطق فرورانشی، ناشی از لغزش بین صفحات و همچنین شکستگی درون صفحات هستند. از زمین لرزه های اطراف کمربند لرزه‌ای اقیانوس آرام می‌توان به زلزله شیلی در سال ۱۹۶۰ با بزرگی ۹٫۵ ریشتر (مقیاس بزرگای گشتاوری) و همچنین زمینلرزه آلاسکا در سال ۱۹۶۴ با بزرگی ۹٫۲ ریشتر اشاره کرد.
کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا
کمربند کوهزایی آلپ-هیمالیا که از جاوا در اروپا تا سوماترا در جنوب شرقی آسیا امتداد دارد. این کمربند حدود ۱۷ درصد از بزرگترین زمین لرزه‌های جهان را شامل می‌شود. از جمله مخرب‌ترین آنها، می‌توان به زلزله پاکستان در سال ۲۰۰۵ با بزرگی ۷٫۶ ریشتر اشاره کرد که منجر به کشته شدن بیش از ۸۰۰۰۰ نفر شد. همچنین زمینلرزه اندونزی در سال ۲۰۰۴ با بزرگی ۹٫۱ ریشتر که باعث ایجاد سونامی نیز شد و مجموعاً جان بیش از ۲۳۰ هزار نفر را گرفت.
کشور ایران نیز در این کمربند کوهزایی واقع شده است و اکثر زلزله‌هایی که در ایران رخ میدهند از این دسته هستند.
رشته میان اقیانوسی اطلس
سومین منطقه‌ی مهم لرزه‌خیر در جهان، در امتداد خط الراس میانی اقیانوس اطلس قرار دارد. خط الراس محلی است که دو صفحه زمین ساختی از هم جدا شده‌اند (مرز صفحات واگرا) و یک رشته کوه درون اقیانوسی را تشکیل می‌دهد. بیشتر رشته‌ی میانی اقیانوس اطلس در اعماق آب و به دور از خشکی‌ها و جزایر قرار دارد. اما کشور ایسلند مستقیماً بر روی مسیر این سیستم گسل کششی طویل قرار دارد و زمین لرزه‌هایی با بزرگی ۶-۷ ریشتر را نیز تجربه کرده است.
سایر مناطق لرزه‌خیز
دیگر زمینلرزهها در مناطق مختلف جهان پراکنده‌اند. چنین زلزله‌هایی عمدتاً در مرزهای فعال بین ورقه‌ها و مناطق مستعد آتشفشانی رخ میدهند؛ اما به طور معمول خطر کمتری نسبت به سایر مناطق کره زمین دارند. همچنین تعداد زمینلرزهها در این نواحی بسیار کمتر از سه کمربند یاد شده است. در چنین مناطقی، زلزله‌ها اکثراً بسیار عمیق و با قدرت تخریب پایین هستند. با این وجود هر چند سال یکبار در یکی از مناطق غیرمستعد زلزله، رخدادهای لرزه‌ای قابل توجه نیز به وقوع می‌پیوندد.
منابع:
- USGS
- Geology.com
نویسنده:
من دوره‌ی کارشناسی زمین شناسی را در دانشگاه تربیت معلم و کارشناسی ارشد تکتونیک را در دانشگاه شهید بهشتی گذرانده‌ام. حدود 12 سال است که در بخش‌های منابع آب، سدسازی و آبخیزداری مشغول به کار هستم. علاقه زیادی به فیلد و مطالعات صحرایی دارم و عاشق دیدن عوارض تکتونیکی در واحدهای سنگی هستم 🙂
بسیار مطلب عالی بود