استخراج نواری (Strip mining) یک روش بهرهبرداری سطحی معدن است که به طور عمده برای زغال سنگ به کار گرفته میشود. استخراج نواری مشابه روش استخراج روباز است، با این تفاوت که در این روش روباره به محل انباشت باطله منتقل نمیگردد؛ بلکه به مناطق و پهنههای استخراج شدهی مجاور منتقل و یا ریخته میشود.
عمل انتقال و جابهجایی مواد شامل بارگیری (کند و برداشت) و بابری به طور کلی به صورت یک فعالیت واحد و توسط ماشینی واحد، تحت عنوان Casting انجام میشود. در برخی مواقع روباره به داخل نقالههایی بارگیری و سپس در مناطق استخراج شده انباشت میگردد. همزمان با آن، روبارهبرداری به صورت مرحلهای انجام میشود که بخشی با بارگیری یا کند و برداشت و انتقال همزمان و بخشی دیگر با باربری جداگانه جابهجا میگردد (خاکهای سطحی برای مقاصد بازسازی زمین در خاکریز انباشت میشوند).
استفاده از بارگیری و انتقال همزمان روباره در کاواک، این روش را روشی با بالاترین توان تولید ساخته است. از همین رو استخراح نواری در کنار استخراخ روباز جزء کم هزینهترین و پرکاربردترین روشهای استخراجی مطرح شدهاند.
استخراج نواری معادن در ردهی روشهای بزرگ مقیاس دستهبندی میشود. جالب است بدانید که بیش از نیمی از زغال سنگ و حدود یک سوم از کانیهای استخراجی در آمریکا با روش استخراج نواری تولید میشوند.
تنها جایگزینی بارگیری و انتقال همزمان با باربری نیست که روش استخراج نواری را جذاب و مورد توجه ساخته است؛ بلکه انباشت روبارهی برداشت شده در مناطق استخراج شده نیز مزایای ویژهای دارد، از جمله:
- زمان و هزینۀ پیش باطلهبرداری یا روبارهبرداری بسیار کاهش مییابد.
- فعالیتهای استخراجی در منطقۀ نسبتاً کوچکی متمرکز میشود.
- میتوان بلافاصله پس از استخراج، بازسازی زمین را انجام داد.
در نتیجهی موارد فوق، توان تولید در روش نواری به قابلیت تولید بارکننده یا اکسکاواتور روبارهبرداری برمیگردد. با بهکارگیری بزرگترین ماشینهای سطحی در دنیا، تعداد جبهه کارهای فعال در معدن به شدن کم یا محدود شده است (عیب حاصل از این امر، اختصاص کل تولید به یک ماشین خواهد بود و در نتیجه خرابیها و تأخیرهای عمده میتوانند نتایج وحشتناکی به بار آورند).
مزیت دیگر روش نواری این است که با توجه به کوتاه بودن زمان بازماندن برش و فضای استخراج شده، این امکان فراهم میشود که دیوارهها را بسیار پرشیبتر ایجاد کنند. خاکریزهای ایجاد شده نیز عمر کمی دارند و میتوان آنها را تحت زاویهی طبیعی قرار مواد ایجاد و نگهداری نمود.
برخلاف روش استخراج روباز، در روش نواری معمولاً نمیتوان برای هر دو عملیات روبارهبرداری و استخراج زغالسنگ از ماشینهای واحد و مشابه استفاده کرد. روبارهبرداری در روش نواری مستلزم استفاده از اکسکاواتورهای خاص از نوع بازوبند است. در حالی که استخراج زغال با ماشینهای بارگیری و باربری معمول صورت میگیرد. علاوه بر این، تفاوت در جنس روباره (خاک یا سنگ منفجر شده) و ماده معدنی استخراجی (معمولاً زغالسنگ، آتشباری شده یا نشده)، تفاوت در ماشین آلات جابهجایی و انتقال مواد را موجب میشود.
تأکید بر عملیات روبارهبرداری در روش open cast mining منجر به کاربرد واژهای برای این روش به نام strip mining برای سالیان متمادی شد. این نامگذاری بسیار نامناسب موجب شد که در جریان تصویب قوانین زیست محیطی فدرال در سال ۱۹۶۹، واژهی strip برای این روش انتخاب شود و صنایع معدنکاری از آن زمان به بعد، از به کار بردن واژهی open cast امتناع کردند. در حال حاضر از واژهی open cast استفاده نمیشود، درحالیکه بهتر است این واژه به عنوان نام اصلی یا عمومی روش باقی بماند.
منبع: کتاب اصول مهندسی معدن – هارتمن
