حدود ۹۹% از حجم آبی که به سهولت برای استفاده‌ی بشر در دسترس است، در میان خاک و ماه و سنگ قرار گرفته است. چنین منابعی که آب زیرزمینی گفته می‌شوند، در برابر آلودگی بسیار آسیب‌پذیر هستند. افزایش قابل توجه استفاده از فیلترهای آب به خوبی نشان می‌دهد که طی دهه‌های اخیر، میزان آلودگی آب‌های زیرزمینی بیش از پیش شده است. از قرن‌ها پیش انسان‌ها متوجه شده‌اند که بسیاری از بیماری‌ها از جمله انواع هپاتیت می‌توانند توسط آب آلوده سرایت کنند. این در حالی است که کمتر کسی آنگونه که باید، به این قضیه توجه می‌کند!
منابع آلوده کننده‌ی آب‌های زیرزمینی
منابع آلوده‌کننده‌ی مختلفی برای آب‌های زیرزمینی شناخته شده است؛ و متأسفانه همانند دیگر مسائل زیست محیطی، در این مورد نیز رد پای انسان به وضوح مشاهده می‌شود. کدیریت ضعیف پسماند، رشد سریع صنایع، استفاده‌ی غیرمسئولانه از مواد شیمیایی و بسیاری عوامل دیگر سلامت آب‌های زیرزمینی که بشر برای بقا به آن‌ها نیاز دارد را به خطر می‌اندازد.
در ادامه با انواع منابعی که باعث آلودگی منابع آب شرب زیرسطحی می‌شوند، می‌پردازیم:
منابع طبیعی
اگرچه بشر اصلی‌ترین عامل آلوده شدن آب‌های زیرزمینی است، فرآیندهای طبیعی زمین نیز در این مورد نقش بخصوصی دارند. موادی هچون آهن، فلوراید و سولفات‌های موجود در اغلب سنگ‌ها، سرانجام وارد آب‌های زیرزمینی می‌شوند. چنانچه غلظت این مواد در آب از حد خاصی فراتر رود، ممکن است این آب از نظر کیفیت غیرقابل استفاده شود. به همین خاطر، بایستی پیش از استفاده از آب‌های زیرزمینی، فرایند تصفیه انجام شود.
شبکه فاضلاب
حدود یک چهارم از منازل در سراسر جهان، جهت دفع پسماندها به شبکه‌ی فاضلاب متصل هستند. شبکه‌های انفرادی فاضلاب معمولاً حاوی مقدار کمی ضایعات شیمایی و زیستی هستند. اما شبکه‌های گسترده‌ی فاضلاب، با توجه به ترکیب شدن فاضلاب‌های مختلف، امکان ایجاد سموم بسیار خطرناکتر را نیز دارند. چنین فاضلاب‌هایی برای اینکه آب‌های زیرزمینی را آلوده نکنند، بایستی به شیوه‌ی مناسب دفع گردند.
مواد شیمیایی
بنابر گزارش EPA سالانه حدود ۱۶۰۰۰ نشت آلودگی شیمیایی وجود دارد. با توجه به روش‌های دشوار پاکسازی آلاینده‌ها، غالباً این مواد شیمایی راه خود را به سمت آب‌های زیرزمینی پیدا می‌کنند. متأسفانه در حال حاضر در سطح جهانی به این نوع منبع آلودگی توجه کافی نمی‌شود.
دفع زباله‌ها
بسیاری از مصرف کنندگان متوجه این حقیقت نیستند که دفع زباله‌ها می‌تواند بر روی کیفیت آب‌های زیرزمینی تأثیرگذار باشد. زباله‌های شهری، زباله‌های صنعتی، شوینده‌ها، رنگ‌ها، و … همگی در منابع آب شرب حضور دارند. مدیریت غیرصحیح پسماند، می‌تواند زمینه‌ساز آلودگی آب‌های زیرزمینی شود. به همین دلیل، محل دفع و نوع دفع پسماند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
اثرات آلودگی آب‌های زیرزمینی
حیات گیاهی و جانوری، به طور مستقیم تحت تأثیر کیفیت آب‌های زیرزمینی است. غلظت بالای مواد شیمایی در این منابع، تهدید بزرگی برای جانوران و گیاهان محسوب می‌شود. و از آنجایی که بشر از این گیاهان و جانوران جهت تأمین مواد غذایی استفاده می‌کند، چنین آلودگی‌هایی در نهایت به ضرر خود انسان تمام می‌شود.
بیماری‌های خطرناکی همانند هپاتیت و وبا، اغلب با آلودگی آب‌های زیرزمینی و عدم بهسازی مناسب فاضلاب‌ها در ارتباط هستند. چنین مواردی ممکن است در کوتاه مدت اصلاً به چشم نیایند؛ اما در بلند مدت، جوامع بزرگ را تحت تأثیرات منفی خویش قرار می‌دهند. بیماری‌های مادرزادی، یکی از مهمترین نمونه‌های اثرات زیانبار آلودگی منابع آب زیرزمینی است. یکی از این موارد، بیماری متهموگلوبینمی یا «سندرم کودک آبی» است. علت ایجاد این بیماری، غلظت بسیار بالای نیترات موجود در آب است.
همچنین حضور بنزن (benzene) در آب زیرزمینی می‌تواند موجب ایجاد سرطان شود. بنزن در تولید موادی همچون لاستیک مصنوعی، نایلون، شوینده‌ها و رنگ‌ها کاربرد دارد. علاوه بر موارد گفته شده، انواع آلودگی‌های منابع آب، می‌تواند سلامت آبزیان را نیز با خطر مواجه کند. ناگفته روشن است که سلامت آبزیان تأثیرات فراوانی بر اکوسیستم و بخصوص سلامت انسان دارد.
راهکارهای حفظ سلامت آب‌های زیرزمینی
یکی از بهترین راهکارهای حفظ سلامت آب‌های زیرزمینی، مدیریت اصولی مواد مصرفی و دفع بهداشتی ضایعات حاصل از آن‌ها است. آژانس‌های بین‌المللی، قوانین و آیین‌نامه‌های متعددی در این مورد وضع کرده‌اند. اما متأسفانه همانند کنترل تغییرات اقلیمی، این مورد نیز با بی‌توجهی‌هایی از سوی دولت‌ها و مردم مواجه است. شیوه‌های نوین دفع بهداشتی زباله‌ها، نه تنها باعث کاهش چشمگیر آلودگی‌های زیست محیطی می‌شود، بلکه امکان استفاده‌ی مجدد از زباله‌ها را نیز فراهم می‌آورد. اگرچه هزینه‌ی چنین دفعی، نسبتاً بالاست، در بلند مدت می‌تواند تضمین کننده‌ی سلامت انسان و محیط زندگی وی باشد.
علاوه بر دولت‌ها، خود ما نیز می‌توانیم به کاهش آلودگی آب‌های زیرزمینی کمک کنیم. جداسازی زباله‌های قابل بازیافت از دیگر پسماندها، آگاه کردن همسایگان و آشنایان، عدم استفاده از کودهای شیمایی، استفاده‌ی کمتر از نایلون‌ها و کیسه‌های پلاستیکی، همگی از جمله راهکارهای ساده‌ای هستند که می‌توانند نقش چشمگیری در حفظ سلامت محیط زیست داشته باشند.
منبع: arcadia.com
