ژئود (geode) یا پوکسنگ، نوعی ساختار رسوبی ثانویه و کریستالی است که رو به داخل رشد میکند و بیشتر مواقع درون آن خالی است.
بیشتر ژئودها میتوانند در دست جای بگیرند، اما ژئود غولپیکر پولپی (Pulpí Geode)، که به اندازهی یک اتاق کوچک است، بخشی از یک معدن متروکه در جنوب شرق اسپانیا را اشغال کرده است. اکنون پژوهشگران بعضی از کریستالهای این ژئود را به منظور یافتن سن و چگونگی تشکیل آن مورد آنالیز قرار دادهاند.
پولپی که ۱۱ متر مکعب حجم دارد، در سال ۱۹۹۹ و در عمق ۵۰ متری یک معدن بسته در نزدیکی شهری به همین نام کشف شد. به دلیل خلوص بالای این پوک سنگ، برخی از کریستالهای آن علارغم ضخامت بسیار زیاد، شفاف هستند.
طبق گفتهی زمین شناسانی که بر روی این ژئود مطالعه میکنند، اگرچه سنگهای در برگیرندهی این حجمهی عظیم حدودا ۲۵۰ میلیون سال سن دارند، خود کریستالها بسیار جوانتر هستند. سن سنجی رادیواکتیو بر روی پولپی نشان میدهد که قدیمیترین کریستالهای آن کمتر از ۵٫۶ میلیون سال سن دارند.
در حال حاضر درون این ژئود خالی است، اما طبیعتاً در هنگام تشکیل این فضا مملو از آب داغ حاوی مواد معدنی بوده است. قدیمیترین لایهی کریستالها که حاوی باریت (سولفید باریوم) است، در دمای نزدیک به ۱۰۰ درجهی سانتیگراد شکل گرفته است. لایههای بعدی که از جنس سلستین (سولفات استرانسیوم) است، در آب با دمای حدوداً ۷۰ درجه سانتیگراد تشکیل شده است. جوانترین لایه که از ژیپس (سولفات کلسیم هیدرات) است، در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد و در حدود ۶۰ هزار سال پیش، یعنی دقیقاً قبل از سردترین بخش از آخرین عصر یخبندان تشکیل شده است.
منبع: sciencemag
