شهاب سنگ فلنسبورگ (Flensburg meteorite) که در سال ۲۰۱۹ در شمال آلمان سقوط کرد، حاوی کربناتهایی است که جزء قدیمیترینها در منظومه شمسی به حساب میآیند. شهابسنگ مذکور همچنین حاوی شواهدی از اولین حضور آب مایع در یک ریزسیاره (minor planet) است. این شهابسنگ بسیار نادر با به کارگیری پروب یون با قدرت تفکیک بالا در مؤسسهی علوم زمین دانشگاه هایدلبرگ مورد مطالعه قرار گرفته است.
این پژوهش توسط «گروه تحقیقات ژئوشیمی کیهانی» به سرپرستی پروفسور ماریو تریلوف بخشی از یک مطالعهی مشارکتی بود که در دانشگاه مونستر سازماندهی شده بود. این مطالعه با حضور شرکت کنندگانی از اروپا، استرالیا و آمریکا به انجام رسیده است.
سنگهای کربناته در سیاره زمین بسیار فراوان هستند. این سنگها میتوانند به صورت دولومیت در رأس رشته کوهها، سازندهای گچی در جزایر، آبسنگهای (ریف) مرجانی در اقیانوسها و هرجای دیگر از کره زمین یافت شوند.
سنگهای کربناته تجمع عظیمی از گاز گلخانهای CO2 هستند. به لطف این سنگهای کربناته که غلظت کربن جو را کم میکنند، هوای این سیارهی خاکی برای موجودات زنده قابل سکونت است. برخلاف امروزه، در هنگام تشکیل زمین که سطح آن نیز بسیار داغ بوده، هیچ سنگ کربناتهای وجود نداشته است.
شهاب سنگ فلنسبورگ در ۲۱ شهریور ۱۳۹۸ در نزدیکی شهری به همین نام در آلمان سقوط کرد و به همین خاطر به این شکل نامگذاری شد. فلنسبورگ یک شهابسنگ سنگی از نوع کندریت کربناته است که در میان شهابسنگهایی که تاکنون یافت شده، بسیار نادر و خاص است.
پروفسور بیشاف و دکتر پاتزک از دانشگاه مونستر معتقدند که این کشف بسیار بینظیر است. آنها میگویند که این سنگ در منظومهی شمسیِ تازه تشکیل شده، در معرض آب مایع قرار گرفته و سپس سیلیکاتها و کربناتهای حامل آب را به وجود آورده است.
پژوهشگران مؤسسه سیاره شناسی، منشأ این شهابسنگ را به عنوان یکی از موارد احتمالی میدانند که نخستین بار آب را به سطح زمین رسانده است.
شهابسنگ مذکور در دانشگاه هایدلبرگ و با استفاده از پروب یون سن سنجی شده است. توماس لادوینگ که مشغول پژوهش در این موسسه است، میگوید: سن سنجی چنین نمونههایی بسیار دشوار و چالشبرانگیز است؛ زیرا دانههای کربنات در این سنگ بسیار ریزتر از حد معمول هستند. علاوه بر این، اندازهگیریهای ایزوتوپی بایستی بسیار دقیق باشد؛ دقت اندازهگیریها در محدوده میکرومتر بوده است (بسیار نازکتر از موی انسان).
نتایج سنسنجی شهابسنگ نشان میدهد که فلنسبورگ و سیارک والد آن تنها حدود ۳ میلیون سال پس از شکل گیری اولین اجرام جامد در منظومه شمسی، ایجاد شدهاند. بنابراین، در مقایسه با دیگر کندریتهای کربنی که تاکنون یافت شدهاند، قدیمیتر است.
علاوه بر سن سنجی براساس رادیونکلئید ۵۳Mn ، دانههای کربنات نیز با استفاده از پروب یون هایدلبرگ تحت آنالیز ایزوتوپی ترکیبات کربن و اکسیژن قرار گرفتند. به نظر میرسد این کربناتها بلافاصله پس از تشکیل و گرم شدم سیارک والد، از یک سیال داغ رسوب کرده باشند. بنابراین میتوان این شهابسنگ را نخستین اثبات بر کشف آب مایع در منظومه شمسی دانست.
منبع: sciencedaily
