کاوشگر خورشیدی ناسا به نام پارکر (Parker) اخیراً مأموریتی انجام داده که نحوهی اثرگذاری بادهای خورشیدی بر فضانوردان و تکنولوژیهای زمینی را نشان میدهد.
بادهای خورشیدی به جریانی از ذرات دارای بار گفته میشود که از طرف خورشید در تمامی جهات منتشر میشوند. این ذرات در برخورد با جو زمین پدیدهای به نام شفق قطبی را تشکیل میدهند و گاهی در سیستمهای ارتباطی نیز تداخلهایی ایجاد میکنند. در صورتی که منشأ چنین جریانهایی خارج از منظومهی شمسی باشد، به آن ها پرتوهای کیهانی گفته میشود.
کاوشگر پارکر که در مأموریت اخیر خود بیش از تمامی فضاپیماهای پیشین به خورشید نزدیک شده است، توضیح میدهد که چرا بایستی به بادهای خورشیدی توجه ویژهای داشته باشیم. پارکر به توصیف جریان ذرات خورشیدی باردار که در اتمسفر درونی این ستاره ایجاد میشوند و به سمت سیارهی ما حرکت میکنند میپردازد.
ما بر روی زمین از بادهای خورشیدی در امان هستیم؛ به لطف جو زمین، چیزی که نبود آن باعث عدم تشکیل حیات نوع زمینی در بسیاری از سیارات کیهان شده است. کسانی که از زمین آسمان را رصد میکنند، همواره منتظر اعلام خبر طوفانهای خورشیدی هستند که باعث ایجاد بادهای خورشیدی میشوند. بادهای خورشیدی میتوانند طوفانهای مغناطیسی را تشکیل دهند و طوفانهای مغناطیسی نیز شفقهای بسیار زیبای قطبی را پدید میآورند؛ این دقیقاً همان چیزی است که رصد کنندگان به دنبال آن هستند.
دلیل نامگذاری این شفقها با نورهای رنگین و متحرک به “قطبی” این است که معمولاً در عرضهای جغرافیایی بالا و نزدیک به دو قطب شمالی و جنوبی زمین تشکیل میشوند. البته اگر باد خورشیدی به اندازهی کافی قوی باشد، میتوانند تا عرضهای جغرافیایی پایینتر نیز گسترش یابند.
اما اینها یک روی سکه است، و روی دیگر این سکه چندان زیبا نیست! همین طوفانهای خورشیدی میتوانند باعث اختلال ماهوارهی مداری شوند، که به عنوان مثال با اختلالات آنتندهی تلفن همراه در زندگی شخصی ما نیز تأثیر میگذارد. این بادها همچنین موجب خرابی شبکههای برق نیز میشوند، که خاموشیهای گسترده ولی کوتاه مدت را در پی دارند. علاوه بر موارد گفته شده، این بادها برای فضانوردان نیز خطرناک هستند.
بادهای خورشیدی بسته به قدرتی که دارند، سرعت هایمتفاوتی از ۲۵۰ تا ۷۵۰ کیلومتر بر ثانیه دارند، ولی معمولاً سرعت این بادها در حدود ۴۰۰ کیلومتر بر ثانیه است.
منبع: Earthsky و NASA